Ο «πατέρας του παραμυθιού» Σαρλ Περό

Ο Γάλλος του 17ου αιώνα που μας χάρισε την Κοκκινοσκουφίτσα, τη Σταχτοπούτα και την Ωραία Κοιμωμένη!

Όταν ο συγγραφέας και λαογράφος Σαρλ Περό αποφάσισε να καταγράψει τα κλασικά παραμύθια της εποχής του για να κοιμίζει ευκολότερα τα παιδιά του δεν θα μπορούσε στα σίγουρα να πιστέψει ότι οι εξωραϊσμένοι μύθοι του θα εγκαινίαζαν ένα νέο λογοτεχνικό είδος, αυτό του παραμυθιού!

Και βέβαια παρά την ποιητική δουλειά του και τα τόσα θεωρητικά του πονήματα, έμελλε να περάσει στην Ιστορία για τα παραμύθια του, που θα γίνονταν κλασικά και θα ενέπνεαν όλες τις μελλοντικές γενιές ευρωπαίων παραμυθάδων, από τους αδελφούς Γκριμ μέχρι και τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Τα παραμύθια του Περό αποτελούσαν εξωραϊσμένη μεταγραφή προφορικών παραδόσεων που μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά και κυκλοφόρησαν σε μια συλλογή οχτώ λαϊκών μύθων, οχτώ παραμύθια δηλαδή που πλέον γνωρίζει καλά κάθε μικρό και μεγαλύτερο παιδί του πλανήτη: από τη Σταχτοπούτα, την Κοκκινοσκουφίτσα και την Ωραία Κοιμωμένη μέχρι τον Κοντορεβυθούλη και τον Παπουτσωμένο Γάτο!

Παρά το γεγονός ότι τα παραμύθια ήταν ήδη γνωστά στον καιρό του, παρέμεναν πάντα σε προφορική μορφή και ήταν η δική του πένα που θα τα έσωζε από τη λήθη και θα τα ενθρόνιζε στην περίβλεπτη θέση που κατέχουν σήμερα, δίνοντάς τους ταυτοχρόνως και διδακτική χροιά παραλλάσσοντας τα τέλη τους.

Κι έτσι οι ιστορίες που διάβαζαν οι γονείς του Μεσαίωνα για να κοιμίζουν τα παιδιά τους θα χρησιμοποιούνταν στους αιώνες που θα έρχονταν για την ίδια ακριβώς δουλειά, αν και πλέον ήταν σοβαρό λογοτεχνικό είδος, καθώς η ποιητική πένα του Περό τα μεταμόρφωσε και τους έδωσε τη λογοτεχνικότητα που εξασφάλισε την αθανασία τους στον χρόνο...

Πρώτα χρόνια
Ο Σαρλ Περό γεννιέται στις 12 Ιανουαρίου 1628 στο Παρίσι ως ένα από τα εφτά παιδιά μιας μεγαλοαστικής οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν διαπρεπής δικηγόρος που προσέφερε τις υπηρεσίες του στο κράτος και οι διασυνδέσεις της φαμίλιας έφταναν έτσι ακόμα και μέχρι τον ίδιο τον βασιλιά.

Ο μικρός Σαρλ φοιτεί σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία και λαμβάνει όλη την ανώτερη μόρφωση της εποχής, την ίδια στιγμή που ο αδερφός του, Κλοντ Περό, θα μείνει στην Ιστορία ως ένας από τους αρχιτέκτονες του Λούβρου (χτίστηκε μεταξύ 1665-1680).

Παρά την ανώτερη εκπαίδευση που λάμβανε, σε ηλικία 15 χρονών θα εγκαταλείψει το σχολείο αποφασίζοντας να μορφωθεί μόνος του. Αργότερα βέβαια θα επιστρέψει στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα και θα σπουδάσει νομικά στο Παρίσι. Μετά την αποπεράτωση των σπουδών του, θα λάβει θέση στον κρατικό μηχανισμό και όταν το 1654 ο αδερφός του γίνει υψηλότατο κυβερνητικό στέλεχος του Παρισιού, θα προσλάβει τον Σαρλ ως δεξί του χέρι.

Τα υψηλόβαθμα καθήκοντά του θα τον κάνουν μέλος σε πολλές επιστημονικές εταιρίες της Γαλλίας (αρχίζοντας από το 1663), λειτουργώντας ως γραμματέας σε μια σειρά από αυτές. Αυτή την εποχή είναι που ξεκινά την περιπέτειά του με την ποίηση, εκδίδοντας μια σειρά ποιημάτων που θα τον κάνουν μέλος σε ομίλους γραμμάτων και τεχνών.

Γνωστός πλέον στους αστικούς κύκλους του Παρισιού, θα υπηρετήσει (μαζί με τον αδερφό του Πιερ) ακόμα και στο γραφείο του πανίσχυρου υπουργού Οικονομικών του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ', Jean-Baptiste Colbert, ως σύμβουλος αισθητικών και λογοτεχνικών θεμάτων.

Το 1665 θα πάρει άλλη μια υψηλόβαθμη θέση, αυτή του επιτρόπου στην υπηρεσία βασιλικών κτιρίων. Ήταν από τη θέση αυτή που θα μεσολαβούσε για να ενταχθεί ο αδελφός του Κλοντ στην αρχιτεκτονική ομάδα της ανέγερσης του Λούβρου και να αναλάβει μια σειρά ακόμα από σπουδαία έργα, όπως το Αστεροσκοπείο του Παρισιού.

Ταυτοχρόνως, ήταν στην ιδρυτική ομάδα της Ακαδημίας Επιστημών αλλά και στην κίνηση για την αναβίωση της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Κι έτσι το 1671, έχοντας μόλις ολοκληρώσει άλλο ένα γνωστό ποίημά του (Carrousel de 1662), εκλέγεται μέλος στη Γαλλική Ακαδημία.

Θεωρητικός της λογοτεχνίας και ποιητής ερωτικών κυρίως ποιημάτων, ο Περό αφιέρωσε τη ζωή του τόσο στη λογοτεχνία όσο και την αναθεώρηση των φιλολογικών θεσμών. Αλλά και στη διακυβέρνηση της Γαλλίας φυσικά, υπηρετώντας σε μια πληθώρα κυβερνητικών θέσεων και αφήνοντας σε όλες τη σφραγίδα του.

Ήταν από τις δικές του ενέργειες που πείστηκε ο υπουργός Colbert να θεσμοθετήσει σύνταξη σε συγγραφείς και λόγιους, όχι μόνο στη Γαλλία μάλιστα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη...

Λογοτεχνική καριέρα

Ήταν σε ηλικία 55 ετών, όταν θα ζούσε τα τελευταία πλέον χρόνια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, που θα αφιερωνόταν ολοένα και περισσότερο στη συγγραφή, εγκαταλείποντας σταδιακά τα κυβερνητικά του καθήκοντα. Είχε προλάβει βέβαια να ενταχθεί στη φιλολογική διαμάχη για τη σύγκριση αρχαίων και νεότερων συγγραφέων και ήταν μάλιστα ο εισηγητής της «αιρετικής» άποψης ότι οι νεότεροι λογοτέχνες υπερείχαν ασύγκριτα των αρχαίων.

Η λεγόμενη «Διαμάχη των Παλαιών και των Νέων» που συντάραξε τη φιλολογική σκηνή της Γαλλίας και δίχασε όσο τίποτα τη Γαλλική Ακαδημία εγκαινιάστηκε όταν ο Περό διάβασε ποίημά του στα μέλη και θεωρητικοποίησε κατόπιν σε τέσσερις τόμους («Παραλληλισμοί των Παλαιών και των Νέων»), ισχυριζόμενος ότι οι σύγχρονοι γραφιάδες, όπως ο Μολιέρος, ήταν σαφώς ανώτεροι από τους αρχαίους έλληνες και ρωμαίους συναδέλφους τους.

Ταυτοχρόνως, τσαλαβουτά με μεγάλη θέρμη στην ποίηση, αν και η ιστορία της γραφής δεν θα δικαίωνε τους λογοτεχνικούς του πειραματισμούς: τα εκτενή ποιήματά του, άλλοτε ερωτικά και άλλοτε με χριστιανικά θέματα, έψαχναν να εκμοντερνίσουν τη γραφή, αν και όχι πάντα με τρόπο που θα περνούσε στη λογοτεχνική ιστορία. Ήταν εξάλλου και μακροχρόνιος συνεργάτης του Λουδοβίκου ΙΔ' κι έτσι η γραφή του ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με τα βασιλικά κατορθώματα και τη ζωή του μονάρχη.

Ως ο βασικός υπερασπιστής των μοντέρνων συγγραφέων στη διαβόητη φιλολογική μάχη της Γαλλικής Ακαδημίας, έγραψε ογκώδη δοκίμια για την υπεροχή των «Νέων» έναντι των «Παλαιών», ισχυριζόμενος ότι από τις προσπάθειες του γάλλου βασιλιά η γραφή είχε αγγίξει πια πρωτοφανή επίπεδα λογοτεχνικότητας. Κι έτσι η πρόοδος ήταν δυνατή στα μάτια του μόνο μέσω της καθολικής πίστης και της προσήλωσης στα ιδεώδη της χριστιανικής μοναρχίας...

Τα παραμύθια και τα τελευταία χρόνια

Ήταν πλέον στα 70 χρόνια της ζωής του όταν θα σκάρωνε «από σπόντα» το βιβλίο που θα τον άφηνε στα κιτάπια της Ιστορίας! Παντρεμένος από το 1672 με τη 19χρονη τότε Marie Guichon, τη δεύτερη σύζυγό του που πέθανε έξι χρόνια αργότερα, η γυναίκα τού χάρισε μια κόρη, την ίδια στιγμή που είχε και τρεις ακόμα γιους από τον πρώτο του γάμο.

Το 1695 λοιπόν, σε ηλικία 62 ετών, εγκατέλειψε τις περισσότερες από τις κυβερνητικές του θέσεις και τα εκτελεστικά του καθήκοντα σε λογοτεχνικές εταιρίες και καλλιτεχνικούς ομίλους, αφιερώνοντας πια τη ζωή του στη συγγραφή αλλά και την οικογένειά του.

Σε μια τέτοια προσπάθεια αποφάσισε να καταγράψει τα προφορικά παραμύθια της εποχής του, που κυκλοφορούσαν εδώ και χρόνια στα στόματα των γονέων της Γαλλίας αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης, περιβάλλοντάς τα βέβαια με την απαραίτητη δόση λογοτεχνικότητας και αλλάζοντας συχνά τα τέλη τους, ώστε να είναι διδακτικές οι ιστορίες και να μεταφέρουν ηθικά μηνύματα, στα πρότυπα των μύθων του Αισώπου.

Οι εξωραϊσμένοι αυτοί προφορικοί λαϊκοί μύθοι εκδόθηκαν το 1697 σε αυτόνομο τόμο («Histoires ou Contes du Temps passe» - «Ιστορίες και Διηγήματα από τα Περασμένα»), ο οποίος δημοσιεύτηκε με το όνομα του μικρότερου γιου του Περό, Πιερ, καθώς ο Σαρλ φοβόταν την κατακραυγή των φιλολογικών του αντιπάλων. Αν και το σύγγραμμα με τις παιδικές ιστορίες που θα γεννούσε ένα ολοκαίνουριο λογοτεχνικό είδος, αυτό των παραμυθιών, θα έμενε γνωστό με τον υπότιτλό του «Ιστορίες της Μητέρας μου της Χήνας» («Les Contes de ma Mere l'Oie).

Η έκδοση γνώρισε άμεση επιτυχία και έγινε αυτομάτως γνωστή στους λογοτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης, εγκαινιάζοντας όπως είπαμε ένα λογοτεχνικό είδος που ερχόταν για να μείνει και να γνωρίσει ιδιαίτερη άνθηση αργότερα με τους μεγάλους παραμυθάδες της ευρωπαϊκής ηπείρου, όπως οι αδελφοί Γκριμ.

Τα παραμύθια του Περό βασίζονταν μεν σε παραδοσιακούς ευρωπαϊκούς μύθους του Μεσαίωνα, ο συγγραφέας ωστόσο τα επικαιροποίησε με στοιχεία της εποχής του και άλλαξε το πλαίσιό τους ολοσχερώς, ώστε να είναι πια διδακτικές παιδικές ιστορίες. Ήταν αυτό που θα τον μετέτρεπε σε «πατέρα του παραμυθιού», αλλά και το γεγονός φυσικά ότι ήταν αυτός που περιέσωσε τους προφορικούς θρύλους από τη λήθη των αιώνων.

Τα πεζά κείμενα του Περό ψυχαγώγησαν πράγματι τα παιδιά και κατέκτησαν αμέσως το ευρωπαϊκό κοινό, κάνοντας μια σειρά από δημοφιλείς παιδικούς ήρωες, όπως η Σταχτοπούτα, η Ωραία Κοιμωμένη, η Κοκκινοσκουφίτσα, ο Κοντορεβυθούλης και ο Παπουτσωμένος Γάτος (για να αναφέρουμε μερικά μόνο από τα οχτώ αρχικά και κατόπιν έντεκα παραμύθια του), να περάσουν στην αθανασία.

Ο Σαρλ Περό άφησε την τελευταία του πνοή στο Παρίσι στις 16 Μαΐου 1703, σε ηλικία 75 ετών, σε μια εποχή δηλαδή που τα παραμύθια του ήταν πια στον κολοφώνα της ακμής τους. Η συλλογή του είχε ήδη γνωρίσει πολλές εκδόσεις και μεταφράσεις, καθώς οι εκδότες πόνταραν στο ότι επρόκειτο για ιστορίες που ήταν ήδη στα στόματα όλων. Το όνομα του Περό άγγιξε μετά θάνατον καθεστώς θρύλου, καθώς μεταξύ 1842-1913 κυκλοφόρησαν όχι λιγότερες από 233 εκδόσεις των παραμυθιών του από περισσότερους από 60 οίκους, κάτι που σήμαινε ότι τουλάχιστον 3-4 νέες εκδόσεις κυκλοφορούσαν κάθε χρόνο.

Όλοι οι κατοπινοί παραμυθάδες πάτησαν πάνω στην κληρονομιά του Περό, τα διδακτικά παραμύθια δηλαδή με τη λογοτεχνική περιβολή...

πηγή: www.newsbeast.gr